Jorien Wallast maakte voor KRO/NCRV en NPO radio 1 een podcast over haar oma: 'Mijn oma de Soldaat'. In  het kader van het project Getuigen en Tijdgenoten werd zij gevraagd haar verhaal te delen.

Geschreven door Jorien Wallast.

Mijn oma Mies was tamelijk eendimensionaal gewoon mijn oma. Tot ik twee jaar geleden opnieuw kennis met haar maakte als W.A. van Bekkum: KNIl-veteraan Nederlands Indië 1949 – 1950. Deze onvermoede kant van haar intrigeerde me zo, dat ik heb besloten een podcast over haar te maken: Mijn Oma de Soldaat.

Ik heb mijn oma altijd graag bezocht, maar een gesprek voeren werd door haar toenemende doofheid en slechte zicht steeds lastiger. Ik ben van huis uit journalist, haar levensverhaal vastleggen leek me een mooie invulling van mijn bezoeken. En dus zette ik eind 2018 op goed geluk de audiorecorder aan en stelde de vraag: wie bent u eigenlijk? Het bleek het begin van een heus historisch avontuur: mijn oma ontpopte zich als een fabuleus verteller.

Dat ze de oorlog had meegemaakt wist ik natuurlijk wel. Maar dat zij eind jaren veertig een van de eerste vrouwelijke militairen van Nederland is geweest was nieuw voor me. Ze zei het achteloos, alsof het de normaalste zaak van de wereld was: “Een collega las in de Haagse krant een advertentie: wie zich nuttig wil maken en wie na deze oorlog mee wil werken aan de opbouw, dat kan ook in Indonesië want daar is nog volop oorlog. Daar hebben wij meisjes nodig bij het Vrouwenkorps KNIL. Nou, ik schrijven, dat wou ik wel.”

Ik viel van mijn stoel. Ik had nog nooit van het Vrouwenkorps KNIL gehoord.

Tussen 1944 en 1950 dienden er ongeveer duizend vrouwen in het eerste officiële militaire vrouwenkorps van Nederland, het VK KNIL. Jonge vrouwen, sommigen nog maar net 18, kwamen uit alle delen van het Koninkrijk der Nederlanden om Indië na de overheersing door de Japanners weer terug te brengen onder Nederlands bewind. De meisjes, zoals ze genoemd werden, werkten in medische beroepen of ze deden administratieve taken. Zo ook oma Mies, zij werd secretaresse op de commandopost Batavia. Ze kwam aan als soldaat in april 1949 en klom al snel op tot sergeant eerste klasse. Haar militaire loopbaan werd echter in de kiem gesmoord toen het KNIL op 26 juli 1950 werd opgeheven. Twee maanden later zette ze als burger weer voet aan wal in Holland. Dat verwelkomde haar schouderophalend. In die tijd werd je geacht niet te veel pretenties te hebben. Zeker niet als vrouw.

Indonesië met zijn warme klimaat en fabelachtige natuur had Mies betoverd. Ze werd er verliefd, genoot van haar werk en van de vrije omgangsvormen. Ze had er voor altijd willen blijven. Toch stond ze erachter dat Nederland vertrok. In haar woorden: “Het was niet ons land. Het was van hen. Wij hoorden daar niet.”

Waarom voegden mensen zoals mijn oma Mies zich willens en wetens bij de Nederlandse bezettingsmacht in Indië, terwijl ze net aan den lijve de onderdrukking van de Duitse bezetting hadden ervaren? Wat hoopten ze te bereiken? En maakt deze keuze hen medeplichtig aan een schimmige koloniale oorlog? Het zijn deze vragen die me niet meer loslaten en die ik behandel in mijn podcast “Mijn oma de Soldaat”.

Ik zou graag meer ervaringsverhalen willen verzamelen. Bent u of kent u een VK KNIL veteraan die mij meer wil vertellen, stuur dan een bericht getuigen@ind45-50.nl.

“Mijn oma de Soldaat” is vanaf 26 juli te beluisteren via je favoriete podcastapp. Het is een podcast van KRO/NCRV en NPO radio 1, gemaakt door podcastbureau Klaenk in samenwerking met het Indisch Herinneringscentrum. Luister hier naar de trailer. 

omslagbeeld podcast mijn oma de soldaat
28-07-2021